Voedingstips bij onbedoeld gewichtsverlies bij kanker
Afvallen zonder dat je dat wilt (ook onbedoeld gewichtsverlies genoemd), komt vaak voor tijdens kanker. Wat kun je ertegen doen? Lees het hier.
Waarom val ik af zonder dat ik dat wil?
Onbedoeld gewichtsverlies kan verschillende oorzaken hebben. Bijvoorbeeld minder eetlust en moeite met slikken. Maar ook veranderingen in je stofwisseling door kanker.
Door veranderingen in je stofwisseling, kan je lichaam voedingsstoffen minder goed opnemen en gebruiken. Hierdoor heeft je lichaam meer voeding nodig. Vooral voldoende eiwitten is belangrijk. Wanneer het je niet lukt om extra te eten, kun je afvallen.
Spieren bij afvallen
Naast vet kun je bij het afvallen ook spieren verliezen. Probeer dit te voorkomen door goed te eten en voldoende te bewegen. Hieronder lees je tips.
Wat kan ik doen om niet meer af te vallen?
Eet en drink voldoende calorieën en eiwitten
- Zorg ervoor dat elke hap die je eet, en elke slok die je drinkt, zo veel mogelijk calorieën bevat.
- Kies voor eiwitrijke producten die helpen je spieren te behouden en te herstellen.
- Eet vaker kleine hapjes en kies vooral voor eten waar je trek in hebt. Het is in deze periode geen probleem als je producten kiest die veel verzadigd vet, suiker en eiwitten bevatten. Denk bijvoorbeeld aan koek, volvette zuivelproducten, room en snacks. Deze producten kunnen je helpen weer op een gezond gewicht te komen. Lees hier meer over tussendoortjes.
Blijf zo actief mogelijk
Als je afvalt, is het belangrijk dat je blijft bewegen. Hierdoor bouw je spieren op en houd je je conditie op peil. Doe activiteiten die je leuk vindt en makkelijk kunt doen, zoals wandelen of fietsen. Ook klusjes in en om het huis zijn goede activiteiten.
Om je spieren verder op te bouwen en te voorkomen dat je spierkracht verliest, kun je hulp zoeken van een oncologisch fysiotherapeut. Lees hier tips om actief te blijven.
Tijdelijk anders eten
Wat gezond of ongezond is, is niet altijd voor iedereen duidelijk. De meeste mensen weten wel bijvoorbeeld dat te veel vet of suiker niet gezond is. Maar wanneer je bij kanker last hebt van onbedoeld gewichtsverlies, kan het helpen om (tijdelijk) anders te eten. Hier lees je hoe het zit met sommige producten.
Vette producten
Bij onbedoeld gewichtsverlies kan het helpen om tijdelijk meer vette producten te eten, om te voorkomen dat je nog meer afvalt. Soms wordt dan geadviseerd om tijdelijk producten zoals koek, cake of andere calorierijke producten te eten. Aankomen tot een gezond gewicht heeft dan prioriteit.
Wanneer je een gezond lichaamsgewicht hebt bereikt, kun je beter weer kiezen voor producten met gezonde onverzadigde vetten. Onverzadigde vetten komen onder andere voor in vette vis zoals zalm, haring en makreel, pindakaas, noten, avocado, olie, zachte margarines en vloeibare bak- en braadvetten.
Volle zuivelproducten
Om onbedoeld gewichtsverlies tegen te gaan kan het nodig zijn om volle zuivelproducten te eten en drinken. Bijvoorbeeld volle melk, volle yoghurt en volvette kaas. Dit zijn goede bronnen van calorieën, eiwitten en belangrijke vitamines en mineralen, zoals calcium.
Volle zuivelproducten bevatten wel veel verzadigd vet. Te veel verzadigd vet is niet gezond. Wanneer je gewicht weer gezond is, kun je daarom beter weer kiezen voor halfvolle of magere zuivelproducten.
Vlees
Bij onbedoeld gewichtsverlies is het nodig om voldoende eiwitten te eten. Vlees is een goede bron van eiwitten en belangrijke vitamines en mineralen, zoals ijzer. Daarmee kan vlees onderdeel zijn van een gezond eetpatroon en bijdragen aan herstel.
Het eten van te veel rood en bewerkt vlees wordt normaal gesproken afgeraden, omdat het de kans op darmkanker kan vergroten. Maar bij onbedoeld gewichtsverlies kan meer vlees(waren) eten helpen om niet meer af te vallen. Je kunt naast vlees ook kiezen voor vis, eieren, zuivel en vegetarische alternatieven zoals peulvruchten.
Groente en fruit combineren met calorierijke producten
Groente en fruit bevatten veel vitamines, mineralen en voedingsvezels. Ze bevatten vaak weinig calorieën. Door de vezels die in groente en fruit zitten krijg je wel snel een vol gevoel. Dat is prettig als je niet wilt aankomen of zelfs wat wilt afvallen, maar niet als je gewichtsverlies wilt tegengaan. Wanneer je moet aankomen, is het belangrijk om te kiezen voor producten die veel eiwitten en calorieën bevatten.
Probeer groente (gekookt en eventueel gepureerd) en zacht fruit toe te combineren met eiwitrijke en calorierijke producten. Maak bijvoorbeeld een smoothie met volle yoghurt.
Voorbeelden van groente- en fruitsoorten met iets meer calorieën zijn doperwten, pompoen, pastinaak, wortelen, zoete aardappel, avocado’s, mais, bananen, druiven en gedroogd fruit. Eet niet te veel rauwkost. Rauwkost geeft snel een vol gevoel, maar heeft nauwelijks calorieën. Kies liever voor gekookte groente (met boter), vruchtensap of –moes (met room).
Meer tips tegen afvallen
- Verdeel je maaltijden over de gehele dag en avond, ook al ben je dat niet gewend. Probeer vaak, zo om de een à twee uur, een kleine maaltijd of snack te eten. Eet ook iets vlak voor het slapengaan.
- Zorg dat je kant-en-klaar of gemakkelijk te bereiden maaltijden en tussendoortjes bij de hand hebt, zowel thuis als wanneer je onderweg bent.
- Gebruik (veel) olie of margarine bij de bereiding van je groente, aardappelpuree of pap en gebruik veel olie of mayonaise in sauzen en dressings.
- Drink geen bouillon en heldere soepen. Dit geeft snel een vol gevoel, maar ze bevatten weinig calorieën.
- Drink dranken die extra calorieën en voedingsstoffen bevatten zoals volle melk, chocolademelk, milkshakes, koffie met warme volle melk en/of slagroom, vruchtensap en smoothies.
- Gebruik (veel) suiker en honing.
- Smeer (veel) boter of margarine op brood en gebruik veel beleg. Beleg je brood met kaas, salade, paté, plakjes zalm, makreel, gekookt ei of vissticks.
Lukt het niet? Vraag om hulp
Blijf je ondanks alle pogingen om aan te komen toch afvallen of kom je niks aan? Maak dan een afspraak met een oncologie diëtist of vraag je behandelend arts om hulp.
Bronnen
Dit artikel is bijgewerkt in oktober 2023.
- Muscaritoli, M., Arends, J., Bachmann, P., Baracos, V., Barthelemy, N., Bertz, H., Bozzetti, F., Hütterer, E., Isenring, E., Kaasa, S., Krznaric, Z., Laird, B., Larsson, M., Laviano, A., Mühlebach, S., Oldervoll, L., Ravasco, P., Solheim, T. S., Strasser, F., de van der Schueren, M., … Bischoff, S. C. (2021). ESPEN practical guideline: Clinical Nutrition in cancer. Clinical nutrition (Edinburgh, Scotland), 40(5), 2898–2913. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2021.02.005
- Ten Have, H. et al(2022). Handboek Voeding bij Kanker. (3e editie) Utrecht, De Tijdstroom.
Een samenwerking tussen
